Κρίση στα Σκόπια: Η παρέμβαση Ράμα & η νέα κυβέρνηση Ζάεφ. Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής

Με καζάνι έτοιμο να εκραγεί μοιάζει η κατάσταση που επικρατεί στα Σκόπια, καθώς την Τετάρτη πήρε την ψήφο εμπιστοσύνης η νέα Κυβέρνηση Ζάεφ με την συμμετοχή αλβανοσλαβικού κόμματος. Στην κρίση αυτή δεν λείπουν οι εξωτερικές παρεμβάσεις άλλων χωρών, αλλά και του Αλβανού ηγέτη Έντι Ράμα...

ο οποίος λαμβάνει την σκυτάλη των εκλογών στις 25 Ιουνίου.

Μετά από μία μακρά περίοδο πολιτικών αλλαγών και μεγάλων επεισοδίων ακόμα και μέσα στο Κοινοβούλιο, στα Σκόπια συγκλήθηκε νέα συμμαχική Κυβέρνηση, η οποία  αποτελείται από τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, τη Σοσιαλδημοκρατική Ένωση (SDSM) και το αλβανικό DUI του Αλί Αχμέτι.

Η νέα κυβέρνηση υπό τον Ζόραν Ζάεφ ανακοίνωσε το Υπουργικό της Συμβούλιο το οποίο στην θέση του υπουργού Εξωτερικών από το SDSM έχει προταθεί ο πρώην διπλωμάτης και εκπρόσωπος της ΠΓΔΜ, Νίκολα Ντιμιτρόφ. Το μεγαλύτεροαλβανικό κόμμα, το DUI, συμμετέχει με έναν αντιπρόεδρο, τον Μπουγιάρ Οσμάνι, και με τέσσερις υπουργούς. Τέλος, το τρίτο αλβανικό κόμμα «Συμμαχία για τουςΑλβανούς» θα έχει δύο υπουργούς (Υγείας και Τοπικής Αυτοδιοίκησης)

Το χρονικό της κρίσης

Τα Σκόπια βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, όταν τον Φεβρουάριο του 2015, η αξιωματική αντιπολίτευση στα Σκόπια, το SDSM, προχώρησε στην αποκάλυψη του σκανδάλου για τις εκτεταμένες παράνομες παρακολουθήσεις που διενεργούσαν οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας για λογαριασμό της κυβέρνησης

Ο Γκρούεφσκι αρνήθηκε αμέσως τις κατηγορίες, αλλά οι διαδηλώσεις εναντίον του και η απόφαση του SDSM να μποϊκοτάρει τις εργασίες του Κοινοβουλίου οδήγησαν την ΕΕ, σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, να παρέμβουν για την εκτόνωση της κρίσης.

Με πρωτοβουλία των Βρυξελλών επετεύχθη η Συμφωνία του Πρζνο στις 2 Ιουνίου 2015. Βάσει αυτής, οι πολιτικές δυνάμεις στα Σκόπια θα έπρεπε να συμφωνήσουν στη συγκρότηση υπηρεσιακής κυβέρνησης που θα οδηγούσε τη χώρα σε εκλογές το αργότερο ως τα τέλη Απριλίου 2016.

Η κρίση συνεχίστηκε, καθώς ακόμα και το αποτέλεσμα της προσφυγή στις κάλπες δεν ξεκαθάρισε τα πράγματα διότι το VMRO-DPMNE του Γκρούεφσκι κέρδισε 51έδρες (χάνοντας 10 έδρες σε σχέση με τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές) ενώ το SDSM του Ζάεφ έλαβε 49 (κερδίζοντας 15). Ωστόσο, ουδένα εκ των δύο κομμάτων είχε απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο (χρειάζονται 61 έδρες) και έπρεπε να αναζητήσει συμμάχους.

Το γεγονός της μη υπερίσχυσης κανενός κόμματος ανάγκασε τον ηγέτη της αντιπολίτευσης και επικεφαλή της νέας Κυβέρνησης Ζάεφ να αναβαθμίσει τη σημασία των αλβανικών κομμάτων, προχωρώντας σε μία συμφωνία μαζί τους επί μίας πλατφόρμας που προκάλεσε όμως την αντίδραση του Γκρούεφσκι. Η αιτία της αντίδρασης του προκατόχου του ήταν η καθιέρωση των Αλβανικών ως δεύτερη επίσημη γλώσσα των Σκοπίων.

Η στάση της Αθήνας

Όπως είναι εύλογο η Ελλάδα επιδιώκει την σταθερότητα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, καθώς η πολιτική σταθερότητα αποτελεί το μόνο τρόπο για να μπορέσει να λυθεί το ονοματολογικό πρόβλημα, όπου είναι και η σημαντικότερη εκ των εκκρεμουσών υποθέσεων της Ελλάδας σε ότι αφορά τα Βαλκάνια.

Το αντίθετο σενάριο, η επικράτηση δηλαδή πολιτικής αστάθειας πρόκειται να φέρει πιέσεις για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, πράγμα που πρόκειται να προκαλέσει τεράστιο πονοκέφαλο στην Αθήνα, αλλά και να αποτελέσει το εμπόδιο στην επίλυση  του ονοματολογικού.

Από οικονομικής πλευράς, η Ελλάδα έχει οικονομικά συμφέροντα από την γείτονα, ενώ μέσω της διαδικασίας των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) καταβάλλεται προσπάθεια για στενότερη συνεργασία σε τομείς όπως η ενέργεια, όπου έχει συμφωνηθεί Μνημόνιο για την κατασκευή διασυνδετηρίου αγωγού φυσικού αερίου.

Μία εμφύλια σύρραξη στα Σκόπια πρόκειται να φέρει έκρηξη στην περιοχή και είναι ορατή η πιθανότητα της ενίσχυσης του αλβανικού παράγοντα. Ακόμη, θα πρέπει να υπολογιστεί το γεγονός ότι οι σχέσεις της Ελλάδος με την Αλβανία δεν διάγουν την καλύτερη περίοδο, ενώ και η μη αναγνώριση του Κοσόβου δυσκολεύει τα πράγματα.

Ο ρόλος των ξένων δυνάμεων

Στην πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει εδώ και λίγα χρόνια στα Σκόπια, έχουν συμβάλλει και οι ξένες δυνάμεις με τον δικό τους τρόπο. Σήμερα, η αποδυνάμωση Γκρούεφσκι φαίνεται ότι έχει ανοίξει την όρεξη για αναζωπύρωση του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού στην περιοχή. Αυτός ο αναθεωρητισμός εκπορεύεται πλέον από δύο κέντρα: τα Τίρανα και την Πρίστινα.

Στην τρέχουσα κρίση η Πρίστινα έχει διατηρήσει χαμηλότερους τόνους σε σχέση με τα Τίρανα, όπου η προεκλογική περίοδος οδηγεί στην διατύπωση εθνικιστικών θέσεων προς άγραν ψήφων.

Η ΕΕ, μέσω του επιτρόπου Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν και της ύπατης εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι, προσπάθησαν να βρουν μία πολιτική λύση στη σύγκρουση που προκάλεσε το σκάνδαλο των υποκλοπών. Είναι πλέον κοινό μυστικό όμως ότι έχουν πλέον απηυδίσει με τον Γκρούεφσκι και είναι ενδεικτικό ότι έσπευσαν ουσιαστικά να αναγνωρίσουν την εκλογή του νέου Προέδρου της Βουλής.

Οι Αμερικανοί από την πλευρά τους εμφανίζονται εσχάτως πιο κινητικοί. Η αποστολή του βοηθού υφυπουργού Εξωτερικών Γι Χόιτ στα Σκόπια την Πρωτομαγιά στα Σκόπια έχει σκοπό να οδηγήσει σε μία πολιτική λύση. Οι Αμερικανοί βλέπουν την περιοχή καθαρά γεωστρατηγικά και η γραφειοκρατία του Στέητ Ντιπάρτμεντ ανησυχεί για την άνοδο της ρωσικής επιρροής, ιδιαίτερα στη Σερβία και τη Βοσνία αλλά και στην πΓΔΜ.

Από την άλλη πλευρά, η Μόσχα καταδίκασε ουσιαστικά την εκλογή νέου Προέδρου της Βουλής και είναι σαφές ότι θέλει να αποτρέψει ακόμη δυτικότερη στροφή των Δυτικών Βαλκανίων. Η ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ ήταν «καμπανάκι» που η Μόσχα θέλει να σιγήσει, ενώ παράλληλα θεωρεί τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό απειλή και όχημα της Δύσης.

Η εμπλοκή του Ράμα στην ΠΓΔΜ

Την κρίση στη ΠΓΔΜ πυροδοτεί και ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Ράμα, ο οποίος είναι θιασώτης της «Μεγάλης Αλβανίας», με αποτέλεσμα να παρεμβαίνει στα εσωτερικά ζητήματα της ΠΓΔΜ. Με δική του προτροπή υιοθετήθηκε από τα τρία  αλβανομακεδονικά κόμματα στα Σκόπια η «Συμφωνία των Τιράνων», η οποία συγκλήθηκε πριν από λίγο καιρό υπό τον Έντι Ράμα.

Η συμφωνία θέτει ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή των τριών αυτών κομμάτων σε κυβέρνηση του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας Ζάεφ με αντάλλαγμα την κατοχύρωση της αλβανικής γλώσσας στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ. Ο Ράμα ως γνήσιος θιασώτης της ιδέας της «Μεγάλης Αλβανίας» επιδιώκει ως άλλος μαέστρος μία συνένωση αλβανικών εδαφών, πράγμα που αποδεικνύεται ως ένα εξαιρετικά δύσκολο σενάριο.